-डा.डिआर उपाध्याय,

यतिखेर अफगानिस्तानको घटनाले विश्वकै ध्यान खिचेको छ । आज सबैले गम्भिर भएर यो बिषयमा सोच्नु पर्ने बेला भएको छ । दुई दशक लामो गृहयुद्धका क्रममा हजारौंहजार वृद्धवृद्धा, बालबालिका र युवाले अकालमा मृत्युवरण गरेको तीतो यथार्थ विश्वसामु छर्लंग छ । अफगानिस्तानका सबै भूभाग यतिखेर तालिबानी कब्जामा पुगेको छ ।

अहिले सबै अफगानिस्तानको घटनाले झस्किएका छन । नेपाली समाज पनि गरिबी र अभाबले जेलिएको समाज हो, बेरोजगारी समस्या पनि यथावत नै छ । अफगानिस्तानको त्यो घटनाले नेपाली जनतालाई पनि छोएको छ । अफगानिस्तानको त्यो घटनाले हामीलाई पनि राष्ट्रको बारेमा सोच्ने बनाएको छ । देशमा अशान्ति भयो भने के हुन्छ ? हामी कुनै अर्थमा अफगानिस्तानभन्दा भिन्न छैनौं । अब नेपाल पश्चिमी देशको राजनीतिको केन्द्र हुने खतरा छ ।

अफगानिस्तानमा अहिले तालिबानले अधिकांश भाग कब्जा गरेको दाबी गरेको छ भने राष्ट्रपति अशरफ घानी भागेर ताजकिस्तान गएको खबर छ । त्यसै गरी उपराष्ट्रपति पनि काबुलबाट भागेको समाचार प्रकाशित भएको छ । सरकारको नियन्त्रण गुमिसकेकोले तालिबानहरुले प्रान्तीय राजधानीलगायतका भूमिमा कब्जा जमाउने क्रम बढेको अवस्था रहेको छ । यो महिना मात्र एक हजारभन्दा बढी सर्वसाधारण मानिसको ज्यान गएको तथा चार लाखभन्दा बढी व्यक्ति विस्थापित भएका छन् । तालिबानले राजधानी काबुल कब्जा गरिसकेको र अब अफगानिस्तानमा आफूले चाहेजस्तो भएको तथा आफ्नो विजय भएको घोषणा गरेको छ । अफगानिस्तानमा यो पछिल्लो घटनासँगै विदेशी नागरिकहरु पनि असुरक्षित भएका घटना प्रकाशमा आएका छन् ।

धेरै मुलुकले आ–आफ्ना नागरिकहरुलाई स्वदेश फर्काउनका लागि पहल गरिरहेका छन् । यसै बीच अफगानिस्तानमा कार्यरत तथा आफ्ना कामका सिलसिलामा त्यहाँ पुगेका नेपालीहरुलाई स्वदेश फर्काउन तथा सुरक्षित स्थानमा सार्नका लागि पनि परराष्ट्र मन्त्रालयले पहल गरिरहेको छ । दुई दशकभन्दा लामो गृहयुद्धबाट तहसनहस भएको अफगानिस्तानबाट नेपालले पाठ सिक्नै पर्ने हो, अन्यथा नेपालले पनि त्यस्तै दुर्दशा व्यहोर्नु नपर्ला भन्ने कुनै निश्चित छैन ।

विदेशी हस्तक्षेपको प्रसंग एमसीसी (मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेसन) जोडेर समयमै सचेत भएर जथाभावी सम्झौता नगर्न, संसद्बाट जस्ताको तस्तै सम्झौता पारित नगर्न, कार्यदलका सुझाव पालना गर्न सांसद, नेता तथा जनस्तरबाट आवाज उठिरहेको छ । भविष्यमा यस्ता परियोजनाले नेपाललाई विदेशीहरुको युद्धभूमि बनाउन सक्ने भन्दै गराएको ध्यानाकर्षणलाई सरकारले बेवास्ता ग¥यो भने त्यो ठूलो भूल हुनेछ ।

विदेशी चलखेल बढ्दै जाने र देशका जिम्मेवार राजनीतिक दलका नेताहरु पनि विदेशीकै स्वार्थसँग आफ्ना व्यक्तिगत÷गुटगत निहित स्वार्थ पूरा गर्नेतर्फ लाग्दा एउटा स्वाधीन राष्ट्रको हालत अफगानिस्तान जस्तो नहोला भन्न सकिदैन । अफगानी जनता त्यस्तो विषम परिस्थितिको सिकार बनिरहेका छन् । नेताहरुले राष्ट्रिय हितलाई सौदाबाजीको माध्यम बनाएर आफ्नै स्वार्थ मात्र पूरा गर्ने प्रवृत्ति देखा परे त्यस्तो मुलुकको अवस्था अहिले अफगानिस्तानको जस्तै हुन के बेर । वास्तवमै नेपालीहरु अहिलेदेखि नै सचेत हुन जरुरी छ ।