मंसिर ३० – चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज (सीएनपी) का कसाराको गोही प्रजनन केन्द्रमा पालेका गोहीहरू राप्ती खोलामा पठाइएको छ। प्रत्येक वर्ष, प्रजनन केन्द्रमा हुर्केका बच्चाहरू गोहीहरू नदीमा पठाइन्छ। सीएनपीका सहायक संरक्षण अधिकारी बेडबहादुर खड्काका अनुसार सोमबार १० वटा गोहीलाई नदीमा छोडियो। यो आर्थिक वर्षमा नदीमा १०० गोहीहरू राख्ने लक्ष्य राखिएको छ। पछिल्लो वर्ष, ५० मात्र रिहा गरियो। राप्ती र नारायणी नदीमा राखिएको गोहीका अण्डाहरू संकलन गरेर प्रजनन केन्द्रमा ल्याइन्छ र वयस्क गोहीले मार्छ। पाँच बर्ष पछि, उनीहरू रिहा हुन्छन्। यस पटक, छ वर्ष पुराना गोहीहरू नदीमा सम्मिलित गरियो। गोही प्रजनन केन्द्र १९७८ मा स्थापना भएको थियो। हालसम्म १,५२५ सरीसृप केन्द्रबाट नदीमा लगिएको छ। ती मध्ये-८४५ वटा राप्ती नदीमा छन्।

सरीसृप पाउनका लागि अन्य नदीहरू नारायणी, कालिगण्डकी, सप्तकोशी, कर्नाली र बबई हुन्। हालैको गोही जनगणनाले राप्तीमा ११८ र नारायणी १११ मा रहेको छ। सीएनपीका प्रमुख संरक्षण अधिकारी, अनानाथ बरालले भने कि कतिपय भारतीय नदीमा जान्छन् र उनीहरु कहिल्यै नेपाल फर्कदैनन्। गण्डक ब्यारेज हुँदै भारतमा छिर्ने गोहीहरूले कठिन रूपमा नेपाल फिर्ता ल्याउँछन्, उनले भने। यो पनि भनिएको छ कि मानव अतिक्रमणले पनि घरियाललाई जोखिम उठाउँदैछ। केहि घिरियालहरू माछा मार्न प्रयोग गरिएको जालमा फसेकोले मर्दछन्। नदीको प्रदूषण जलीय जनावरहरूको लागि पनि हानिकारक छ। नदीको किनारमा रहेको शहरीकरणले धेरै फोहोर उत्पादन गर्दै छ, एक्वाटिक इकोसिस्टमलाई जोखिममा पार्दै। यसबाहेक, नदी उत्पादनको अवैध उत्खननले जलीय जनावरहरूको जीवनमा प्रत्यक्ष असर पार्छ, बरालले भने।